Thanh giáo thì lại muộn hơn nữa. Thanh giáo ban đầu chỉ là một "trào lưu" trong Anh giáo, yêu cầu đời sống thanh khiết, khắc khổ.
Họ từ chối và nghiêm cấm mọi thú vui: không được ăn uống ngon, hát và nghe hát (trừ thánh ca), sân khấu,...., từ chối thú vui thể xác.
Họ đặt nặng tính trách nhiệm, làm việc.... Vợ chồng với nhau là để sinh đẻ con cái chứ không phải hưởng lạc.

Người có công lớn nhất cho trào lưu Thanh giáo là Crowen. Ông này đã giết vua Anh, được tôn là Chấp Chính (không có vua). Ông sống và làm việc cực kì trách nhiệm, thanh khiết, nghèo khổ.

Dưới thời của ông, các nhà thờ hoành tráng lộng lẫy bị bỏ hoang, phá hủy (hơn 1000 nhà thờ cổ bị phá thời này, số bị hoang phế còn di tích rất nhiều), các thú vui dân chúng bị triệt tiêu: cấm uống rượu, cấm biểu diễn sân khấu, cấm chọi chó, cấm đua ngựa, cấm đấu bốc,..., người ta sống như trong trại lính lớn.

Sau khi ông chết thì mới nới lỏng hơn.

Nhưng vẫn còn rất ảnh hưởng đến nay, đặc biệt ở Mĩ.

Ở Anh, phong trào Thanh giáo đã phai nhạt nhiều. Anh giáo trở lại Tin Lành hành lễ theo kiểu Công giáo.

Riêng nhà thờ Anh giáo, sử dụng nhà thờ Công giáo cũ, riêng cánh trong cùng làm thành khu vực riêng, nên kết cấu khác với nhà thời Công giáo.

@Chitto,

Các tín đồ Thanh giáo nằm trong số những người đầu tiên di cư sang Mỹ do bị nhà thờ Anh giáo đàn áp ở Anh. Con tàu Mayflower nổi tiếng là chở các tín đồ Thanh giáo.
Trong số những người bị Henry VIII xử tử do phản đối việc ông này cưới nhiều vợ và giết các vợ cũ có Sir Thomas More, chính là tác giả của cuốn Utopia. Buồn cười là nhà thờ Anh giáo lại được xây dựng trên cơ sở sự tàn nhẫn và những ý thích đỏng đảnh, vô nguyên tắc của một ông vua Anh.

Bác Chitto nhắc tới nữ hoàng Mary chắc là Mary the Scott hay Bloody Mary (cũng là tên một loại cocktail) nhưng bà này là nữ hoàng của Scotland thôi chứ không phải con của Henry VIII. Mary nữ hoàng Scotland bị Elizabeth nữ hoàng Anh giết.

Cảm ơn thông tin của bác Chitto về Baptist. Hình như Anabaptist là một nhánh bị coi là dị giáo và ra đời trước cả đạo Tin lành (trước Luther và Calvin), có đúng không nhỉ

#
Biography of Mary Tudor, Bloody Mary
Biography of Mary Tudor, the only surviving daughter of Henry VIII and Catherine of Aragon, who was known as Bloody Mary.
azaz.essortment.com/marytudorbiogr_rcqa.htm - 18k - Cached
#
Mary I of England - Wikipedia http://en.wikipedia.org/wiki/Mary_I_of_England

Cảm ơn bác Milou, em nhầm sang Mary, Queen of Scotland là chị em họ với bà Mary này.

Cảm ơn bác chitto nhiều.
Có bác nào biết về 'bức tranh tôn giáo' Âu châu lục địa (hay Đức, Áo nói riêng) thời 1650-1750 hôn nhỉ? Tui đọc sách nghe nói mấy vụ khởi nghĩa nông dân, chiến tranh 30 năm mà hổng có hiểu lắm. Bác nào biết chỉ giùm, cảm ơn.

http://vi.wikipedia.org/wiki/Chi%E1%BA%BFn...C6%A1i_N%C4%83m

Cảm ơn anh Milou