Sư kiện gần đây tại Ấn Độ, diễn viên nổi tiếng, ông Richard Gere đã hôn nữ diễn viên người Ấn Shilpa Shettoi trứơc công chúng, trong một buổi vận động quyên tiền quỹ chống căn bệnh thế kỉ. Nó gây một cú sốc lớn toàn nước Ấn làm dân chúng nổi giận. Nhiều tờ báo đã in tấm ảnh về cái hôn đi ngược với văn hóa của ấn Độ này, dẫn tới sự phản ứng rất dữ dội của dư luận cũng như luật pháp của Ấn độ. Diễn viên nói trên đã phải xin lỗi công khai rằng ông không hiểu "văn hóa Ấn" nên có hành vi như vậy...
Từ chuyện trên, tôi suy nghĩ rằng Văn hóa là một khái niệm khá rộng, nhưng văn hóa gốc của một dân tộc là một phạm trù có tính bền vững, đặc thù.
Ấn Độ có văn hóa gốc? Sự kiện trên với dân tộc khác tưởng chỉ là quá nhỏ, nhưng với Ấn Độ nó lại là sự vi phạm không thể tha thứ, dẫn tới nổi giận...Nó là thứ không thể thay đổi được coi là thiêng liêng biểu hiện không chỉ là quy phạm , thói quen, tập tục mà trong nó nói lên cái tình cảm tới thiêng liêng, thậm chí coi như một phạm trù đạo đức nếu vi phạm...
Vậy chúng ta, Việt Nam có Văn Hóa gốc hay không? Nếu có thì nó là cái gì? Biểu hiện cụ thể như thế nào khi nếu ai đó viphạm sẽ bị lên án như trường hợp nói trên?
Full Version: Văn Hóa Gốc Việt Nam
Tuongcuop
Apr 28 2007, 10:13 AM
Fedora
Apr 30 2007, 01:57 PM
Theo em thì vụ này là do các tờ báo lá cải của Ấn Độ khơi ra mà thôi, Ấn Độ tuy theo thể chế cộng hòa nhưng do thành phần xã hội phức tạp do có nhiều tôn giáo, lại bị phân chia thành tầng lớp thượng lưu, hạ lưu nên bản thân xã hội Ấn tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ bạo động. Tuy nhiên sự phẫn nộ của dân Ấn lần này khá là gây ngạc nhiên vì cách đây mấy tháng có một cô MC rất nổi tiếng cũng của Ấn (hình như cũng là cô Shetty này thì phải) tham gia vào chương trình trò chơi gì đó ở Anh bị cô dẫn chương trình người Anh chê là dân Ấn ăn bốc bằng tay rất mất vệ sinh làm cô này bật khóc, sau vụ đó dân Anh ầm ầm phản đối trong khi dân Ấn chả mấy ai quan tâm, vậy mà lần này có mỗi cái hôn lãng mạn của cụ Gere mà họ làm mình làm mẩy thì quả là buồn cười. Như vậy có nhiều khả năng đây là hậu quả ngoài dự kiến của các tờ báo lá cải khi họ đào bới vụ này để tăng số báo phát hành, vì tuy dân Ấn được đánh giá là "ultra-conservative" nhưng nếu không có các phương tiện thông tin đại chúng hùa vào "đổ thêm dầu vào lửa" thì cũng không đến nỗi biểu tình rầm rộ như vậy.
Phó Thường Nhân
Apr 30 2007, 08:24 PM
Với tôi thì không có văn hoá gốc, hiểu theo kiểu nó như một cái cây mọc từ bé rồi cứ thế phình to ra tán cây rậm rạp hơn để che lấp mặt trời, khiến cho người ngồi dưới gốc cây văn hoá bị cớm nắng, tức là giống như một con người sống trong một nền văn hoá cô lập.
Ngược lại có truyền thống văn hoá và văn hoá. Văn hoá là thái độ, quan niệm ứng sử của một số đông trong xã hội được chấp nhận vào một thời điểm. Truyền thống văn hoá là những gì văn hoá để lại trong quá trình lịch sử.
Một nền văn hoá bao giờ cũng kế thừa một truyền thống văn hoá, nhưng nó được hiểu, được đánh giá lại trong xã hội hiện tại. Truyền thống văn hoá cũng không chỉ có một (như cái cây mọc) mà có thể có nhiều. Sự kế thừa cũng không hẳn là trung thành với quá khứ mà nhiều khi là sự phê phán, lật đổ. Kế thừa phải hiểu rộng là đánh giá lại, sắp xếp lại, hiểu lại,...
Lấy thử một vài ví dụ ngay trong văn hoá VN thì rõ.
1- Có nhiều truyền thống văn hoá: Trong khi tìm về khởi nguyên của nhiều tập tục người Việt, người ta thấy chúng có thể có nguồn gốc người Đại Việt, người Chàm, người Nùng, học từ TQ, học từ Ấn độ, ...Quá trình lịch sử Vn có những yếu tố đó, thì nó được phản ảnh vào truyền thống văn hoá. Bây giờ ở Vn văn hoá lại được cấy những yếu tố văn hoá phương Tây (Pháp, Mỹ,..) vào để rồi sau đó nó đi vào lịch sử và trở thành ...truyên thống văn hoá để kế tiếp.
2- Nếu xét quan niệm thái độ của người Việt với văn hóa truyền thống, từ khi tiếp xúc với phương Tây tức là từ khi bị Pháp biến làm thuộc địa tới nay, người ta cũng thấy nó có nhiều hình nhiều vẻ khác nhau: có lúc đòi cải tổ phê phán (như các cụ nhà Nho Đông du, hay việc cổ vũ cắt tóc ngắn, mặc « tân thời », tự do yêu đương vào những năm đầu thế kỷ XX), có lúc xoá bỏ do « lạc hậu » (từ cách mạng tháng 8 đến tận lúc đổi mới), có lúc nhặt những mảnh vụn của nó ghép lại, nhưng cũng không giữ được văn hoá VN thay đổi và « theo tây » (như từ khi đổi mới 1986, đến bây giờ). Như vậy thái độ với truyền thống cũng đa dạng, nhiều khi trái ngược nhau. Thái độ đó phụ thuộc vào sụ phát triển kinh tế, hình thái phát triển, chính trị, tâm lý dân chúng, ..
3- Có những điều viện dẫn bảo vệ văn hoá nhưng thực tế không phải. Ví dụ lúc tôi còn sinh viên có phong trào cắt tóc dài, xẻ quần loe, để bắt người ta cắt tóc ngắn, mặc âu phục bình thường ..như người phương Tây cuối thế kỷ XIX. Một điều chẳng dính dáng gì đến văn hoá truyền thống.
Tóm lại văn hoá không có gốc. Nó chỉ có truyền thống, đánh giá lại truyền thống sao cho phù hợp với một xã hội cụ thể pha trộn nó với những đòi hỏi của xã hội hiện tại mà thành văn hoá. Trong mọi trường hợp văn hoá hiện tại đánh giá lại cái truyền thống (ngay cả đối với những người hò hét truyền thống bất biến) chứ không phải là ngược lại.
Chú Richard Gere do một cú hôn mà còn bị toà án ấn độ bắt nộp phạt ..35 Euros, chẳng bõ gì so với của cải của chú ấy. Nhưng đấy không phải là truyền thống Ấn độ bắt thế, nó rõ ràng là quan niệm văn hoá Ấn độ hiện tại.
Tôi cũng không nghĩ rằng « cú hôn » đó chỉ xốc nước Ấn độ vì do Ấn độ « truyền thống », vì xem trong cái video thì tôi nghĩ ông ta nếu ở Mỹ, trong một chương trình truyền hình Mỹ có lẽ ông ta sẽ không làm thế. Có nhiều điều người ta (phương Tây) sẵn sàng làm ở nước ngoài, nhưng chưa chắc trong nước họ đã làm.
Thái độ của người Ấn có lẽ lẫn lộn cả tính tự hào dân tộc càng ngày càng cao do vai trò kinh tế của Ấn càng ngày càng lớn trên thế giới, cũng như là việc người Ấn thấy sốc vì họ không sử xự như vậy trước công chúng (còn trong phòng ngủ họ thế nào thì không biết), cũng như báo lá cải nhân chuyện đó kiếm ít tiền, cũng như chính quyền Ấn (toà án) nhân cơ hội « lấy lòng » dân chúng. Tóm lại nó có nhiều nguyên nhân, nhưng cái nguyên nhân ít nhất có lẽ là ...truyền thống.
Ngược lại có truyền thống văn hoá và văn hoá. Văn hoá là thái độ, quan niệm ứng sử của một số đông trong xã hội được chấp nhận vào một thời điểm. Truyền thống văn hoá là những gì văn hoá để lại trong quá trình lịch sử.
Một nền văn hoá bao giờ cũng kế thừa một truyền thống văn hoá, nhưng nó được hiểu, được đánh giá lại trong xã hội hiện tại. Truyền thống văn hoá cũng không chỉ có một (như cái cây mọc) mà có thể có nhiều. Sự kế thừa cũng không hẳn là trung thành với quá khứ mà nhiều khi là sự phê phán, lật đổ. Kế thừa phải hiểu rộng là đánh giá lại, sắp xếp lại, hiểu lại,...
Lấy thử một vài ví dụ ngay trong văn hoá VN thì rõ.
1- Có nhiều truyền thống văn hoá: Trong khi tìm về khởi nguyên của nhiều tập tục người Việt, người ta thấy chúng có thể có nguồn gốc người Đại Việt, người Chàm, người Nùng, học từ TQ, học từ Ấn độ, ...Quá trình lịch sử Vn có những yếu tố đó, thì nó được phản ảnh vào truyền thống văn hoá. Bây giờ ở Vn văn hoá lại được cấy những yếu tố văn hoá phương Tây (Pháp, Mỹ,..) vào để rồi sau đó nó đi vào lịch sử và trở thành ...truyên thống văn hoá để kế tiếp.
2- Nếu xét quan niệm thái độ của người Việt với văn hóa truyền thống, từ khi tiếp xúc với phương Tây tức là từ khi bị Pháp biến làm thuộc địa tới nay, người ta cũng thấy nó có nhiều hình nhiều vẻ khác nhau: có lúc đòi cải tổ phê phán (như các cụ nhà Nho Đông du, hay việc cổ vũ cắt tóc ngắn, mặc « tân thời », tự do yêu đương vào những năm đầu thế kỷ XX), có lúc xoá bỏ do « lạc hậu » (từ cách mạng tháng 8 đến tận lúc đổi mới), có lúc nhặt những mảnh vụn của nó ghép lại, nhưng cũng không giữ được văn hoá VN thay đổi và « theo tây » (như từ khi đổi mới 1986, đến bây giờ). Như vậy thái độ với truyền thống cũng đa dạng, nhiều khi trái ngược nhau. Thái độ đó phụ thuộc vào sụ phát triển kinh tế, hình thái phát triển, chính trị, tâm lý dân chúng, ..
3- Có những điều viện dẫn bảo vệ văn hoá nhưng thực tế không phải. Ví dụ lúc tôi còn sinh viên có phong trào cắt tóc dài, xẻ quần loe, để bắt người ta cắt tóc ngắn, mặc âu phục bình thường ..như người phương Tây cuối thế kỷ XIX. Một điều chẳng dính dáng gì đến văn hoá truyền thống.
Tóm lại văn hoá không có gốc. Nó chỉ có truyền thống, đánh giá lại truyền thống sao cho phù hợp với một xã hội cụ thể pha trộn nó với những đòi hỏi của xã hội hiện tại mà thành văn hoá. Trong mọi trường hợp văn hoá hiện tại đánh giá lại cái truyền thống (ngay cả đối với những người hò hét truyền thống bất biến) chứ không phải là ngược lại.
Chú Richard Gere do một cú hôn mà còn bị toà án ấn độ bắt nộp phạt ..35 Euros, chẳng bõ gì so với của cải của chú ấy. Nhưng đấy không phải là truyền thống Ấn độ bắt thế, nó rõ ràng là quan niệm văn hoá Ấn độ hiện tại.
Tôi cũng không nghĩ rằng « cú hôn » đó chỉ xốc nước Ấn độ vì do Ấn độ « truyền thống », vì xem trong cái video thì tôi nghĩ ông ta nếu ở Mỹ, trong một chương trình truyền hình Mỹ có lẽ ông ta sẽ không làm thế. Có nhiều điều người ta (phương Tây) sẵn sàng làm ở nước ngoài, nhưng chưa chắc trong nước họ đã làm.
Thái độ của người Ấn có lẽ lẫn lộn cả tính tự hào dân tộc càng ngày càng cao do vai trò kinh tế của Ấn càng ngày càng lớn trên thế giới, cũng như là việc người Ấn thấy sốc vì họ không sử xự như vậy trước công chúng (còn trong phòng ngủ họ thế nào thì không biết), cũng như báo lá cải nhân chuyện đó kiếm ít tiền, cũng như chính quyền Ấn (toà án) nhân cơ hội « lấy lòng » dân chúng. Tóm lại nó có nhiều nguyên nhân, nhưng cái nguyên nhân ít nhất có lẽ là ...truyền thống.