Cuối tuần rỗi rãi, mời bà con vô tán dóc chơi về tự do (liberty) và chủ nghĩa duy lợi (utilitarianism), 2 đề tài trong 2 tác phẩm kinh điển của John Struart Mill. Đấy cũng là 2 tác phẩm kinh điển, 2 khái niệm đầy mê hoặc và tiêu biểu của văn hóa phương Tây cận đại, từng được dân Nhật dịch thời Minh Trị và dân Tàu dịch thời đầu thế kỉ 20.

Mấy ông Tây này chẳng có gì thực sực mới ( tất nhiên cũng có cái mới) bởi vì cái chủ nghĩa Duy Lợi này đã được Hàn Phi Tử nói đến từ 2000 năm trước rồi ! Hàn Phi vốn là học trò của Tuân Tử, tức là theo quan điểm của sư phụ cho bản chất con người vốn là Ác, nhưng Hàn Phi cho rằng như vậy chưa hẳn đúng. Con người vốn bản chất là hám lợi thì đúng hơn. Phàm ở đâu có lợi thì người ta nhào vô như con hươu thấy chỗ nào có cỏ. Bởi thế người chăn hươu, tức kẻ cầm quyền, hà tất phải dạy Lễ, Nghĩa như Khổng Tử hay phải dùng roi vọt như Tuân Tử để bẳt người ta làm điều Thiện ? Kẻ cầm quyền chỉ nên biến các điều Thiện thành các điều có Lợi thì tự khác người ta đua nhau làm ! Đấy gọi là Vô vi nhi hữu vi là như vậy. Về sau mấy ông bên Ăng Lê cũng học được tư tưởng này mà đề xướng ra chủ thuyết Utilitarianism...rồi mấy ông Tàu lại dịch lại coi như một tư tưởng mới lạ ! ( cái này sẽ nói sau khi có thì giờ ...)

Tui lục lọi trên talawas,thấy có bản dịch chương 1 cuốn On liberty của Mill. Bản dịch thiệt là khủng khiếp, dịch theo kiểu word-for-word. Nguyên bản tiếng Anh của Mill rất lủng củng (theo lối văn phong xưa, viết câu văn hoa lá cành dài nhằng) mà đem dịch nguyên y xì ra tiếng Việt thì đúng là kinh dị.

(@click here)

vietnam di vao authoritarian theory la mung chet cha roi, copy thi copy nhat hay han chu my voi anh thi voi ko co toi. Mo hinh chinh tri cua tui no ko co make sense doi voi nguoi viet o trong nuoc

sao bac tao lao ko gioi thieu hoc nhung tac pham hien dai luon ma chi hoc can dai thoi.

Sao tao lao ko thử nêu chi tiết hơn một chút nhỉ? Nhà tôi ko vào được cái link kia, nhưng sách thì tôi đã có, đọc thì chưa đọc.

Bản tiếng Anh của cuốn On liberty:
http://www.bartleby.com/130/1.html

Copy đoạn văn đầu tiên để bà con đọc chơi (nếu hổng vô được link):

THE SUBJECT of this Essay is not the so-called Liberty of the Will, so unfortunately opposed to the misnamed doctrine of Philosophical Necessity; but Civil, or Social Liberty: the nature and limits of the power which can be legitimately exercised by society over the individual. A question seldom stated, and hardly ever discussed, in general terms, but which profoundly influences the practical controversies of the age by its latent presence, and is likely soon to make itself recognised as the vital question of the future. It is so far from being new, that, in a certain sense, it has divided mankind, almost from the remotest ages; but in the stage of progress into which the more civilized portions of the species have now entered, it presents itself under new conditions, and requires a different and more fundamental treatment.

Chủ đề của tiểu luận này không phải là cái gọi là Tự Do Ý Chí, rủi thay đã được dùng để đối lập với học thuyết bị gọi sai Sự Tất Yếu Triết Học; mà là Tự Do Công Dân, hay Xã Hội: bản chất và giới hạn của quyền lực có thể được xã hội sử dụng một cách hợp pháp lên một cá nhân. Một vấn đề ít khi được đặt ra, và hầu như không được thảo luận, nói chung, nhưng nó ảnh hưởng sâu sắc đến những tranh luận thực tiễn của thời đại bởi hiện diện tiềm tàng của nó, và có nhiều khả năng sẽ sớm được thừa nhận như một vấn đề sống còn trong tương lai. Nó không phải là mới, mà trong một mức độ nào đó, nó đã chia rẽ nhân loại, hầu như từ những thời xa xưa nhất, nhưng trong thời đại tiến bộ, trong đó những thành phần văn minh hơn của loài người ngày nay đang bước vào, nó bộc lộ dưới những điều kiện khác, và đòi hỏi một cách xử lý khác hơn và cơ bản hơn.

Talawas vẫn đang bị firewall, Thị Anh vào đây rồi paste link sang nhé.
http://nktoan.net/proxy

Công nhận bản dịch khủng thật.

Đã có ai đọc "Bàn về tự do" - Nguyễn Văn Trọng dịch ( Nhà xuất bản Tri Thức ) chưa nhỉ ? Có lẽ cũng không kém bản dịch ở Talawas mà bác Tao lao giới thiệu ở trên là mấy :-( .

Ví dụ, lời mở đầu thế này : " Đề tài của luận văn này không phải là điều được gọi là Tự do của ý chí , không may bị đối lập với học thuyết có cái tên gọi không đúng là sự tất yếu của Triết học mà là tự do dân sự hay là tự do xã hội : tức là bản chất và các giới hạn của quyền lực mà xã hội có thể thực thi một cách chính đáng đối với cá nhân "

Vừa rồi do có việc phải sờ đến chương 2 của [ On Liberty] nên nếu có bác nào rảnh rỗi muốn tán dóc vụ này (Tự do tư tưởng và tự do ngôn luận) thì cho em tán ké với (trong trường hợp được phép tán ^^)